Każdy Norweg jest milionerem

Nasz ZUS kiepsko przędzie, przejmuje nawet pieniądze z drugiego filaru a i tak jest ich wciąż mało. Możemy tylko pozazdrościć Norwegom. Jak na swojej stronie informuje portal wgospodarce.pl wartość norweskiego funduszu emerytalnego, zasilanego wpływami ze sprzedaży ropy i gazu, osiągnęła rekordową sumę 5,11 biliona koron (606 miliardów euro). Matematycznie rzecz biorąc każdy z 5,1 mln Norwegów jest więc w swojej walucie milionerem.

Pełna nazwa norweskiego funduszu to Globalny Rządowy Fundusz Emerytalny. Gromadzi on środki z eksportu ropy i gazu oraz dokonuje długoterminowych inwestycji w akcje firm i obligacje na całym świecie.

Jest to największy państwowy fundusz finansowy na świecie. Jego celem jest zabezpieczenie świadczeń emerytalnych dla przyszłych pokoleń Norwegów. Rządowe wytyczne w sprawach etyki m.in. wykluczają inwestowanie przez fundusz w akcje firm "produkujących broń, która może naruszać podstawowe zasady humanitarne".

Norweski system emerytalny 

Norweski system emerytalny jest, z grubsza rzecz ujmując, podobny do polskiego i składa się z trzech elementów (posługując się terminologią przyjętą w Polsce - „filarów"): dwóch obowiązkowych i jednego dowolnego. 

I. „filar"- Emerytura z Folketrygden 

Podstawowym systemem emerytalnym w Norwegii jest Folketrydgen (norweski Zakład ubezpieczeń społecznych) Członkostwo w Folketrygden jest warunkiem uzyskania większości świadczeń socjalnych w Norwegii, w tym emerytury. (Więcej o członkostwie w Folketrygden - patrz niżej.) 

Wysokość emerytury z Folketrygden zależy od kilku czynników: wysokości zarobków (a konkretnie - wysokości dochodu będącego podstawą do emerytury - pensjonsgivende inntekt), długości członkostwa w Folketrygden, długości okresu składkowego (jak długo pracowało się w Norwegii i odprowadzało składki do Folketrygden), stanu cywilnego i tego, czy współmałżonek otrzymuje świadczenia z Folketrygden. 

Emerytura z Folketrygden to podstawowe świadczenie emerytalne w Norwegii i w związku z tym omówię je szerzej (poniżej). 


II. „filar" - Obowiązkowe pracownicze programy emerytalne (Obligatorisk Tjenestepensjon - OTP) 

OTP zostały wprowadzone w roku 2006, w ramach reformy systemu emerytalnego. Część emerytury wypłacana z OTP nosi nazwę „tjenestepensjon", czyli „emerytura usługowa". Obowiązek utworzenia programu emerytalnego (OTP) dla pracowników obejmuje większość pracodawców w Norwegii. 

Istnieją dwa typy OTP: 

• Oparte na stałej stopie składki (innskuddsbaserte pensjonsordninger) - pracownicy płacą określone z góry składki roczne. Programy tego typu oferowane są przez banki, towarzystwa ubezpieczeń na życie, fundusze emerytalne i fundusze inwestycyjne.
• Oparte na stałej stopie świadczenia (ytelsesbaserte pensjonsordninger) - zapewniają z góry określoną wysokość świadczenia, stanowiącego zazwyczaj określony procent pensji pracownika w momencie jego przejścia na emeryturę. Programy tego typu oferowane są przez towarzystwa ubezpieczeń na życie i fundusze emerytalne.

Jeśli pracodawca wybrał program oparty na stałej stopie składki, jej (składki) wysokość musi wynosić co najmniej 2% wynagrodzenia brutto (jeśli pensja mieści się pomiędzy 1 a 12 G) 


III. „filar" - Ubezpieczenia prywatne 

Każdy pracownik może, oprócz obowiązkowego uczestnictwa w Folketrygden i OTP, wykupić dodatkowe ubezpieczenie emerytalne w jakimś prywatnym funduszu emerytalnym. Jest to opcja dowolna. 

W jaki sposób Polacy mogą nabyć prawo do świadczeń emerytalnych z Norwegii? 

Obywatele polscy nabywają prawo do emerytury norweskiej, jeśli byli członkami norweskiego Zakładu ubezpieczeń społecznych (Folketrygden) przez okres minimum 3 lat (i te trzy lata musiały przypaść na okres, gdy dana osoba była starsza niż 16 lat - czyli - ktoś, kto mieszkał w Norwegii jako dziecko, np. od 4 do 9 roku życia i był wtedy członkiem Folketrygden, nie będzie mieć z tej okazji prawa do norweskiej emerytury). 

Nie muszą to być lata bezpośrednio po sobie następujące, tj. można np. być członkiem Folketrygden przez rok, potem wrócić do Polski na parę lat, przyjechać do Norwegii i uczestniczyć w Folketrygden przez kolejne 2 lata. Okresy członkostwa będą się sumować.