MIESZKAŃCY PARAFII PROSTYŃ NA PRZESTRZENI WIEKÓW

Żródło: ,,Sanktuarium i parafia Trójcy Przenajświętszej i św. Anny w Prostyni" autor ks.Paweł Rytel-Andrianik wydana w 2010 r.

Parafia Prostyń położona nad Bugiem, na pograniczu Podlasia i Mazowsza, stanowiła przystań dla osadnictwa mazowieckiego. Docierały tu także wpływy ze wschodu. Po wzniesieniu w 1344 roku pierwszego kościoła uczęszczali do niego mieszkańcy okolicznych wiosek. Kiedy w 1511 roku erygowano parafię, w jej skład weszły miejscowości: Prostyń, Wólka Raszewska, Kiełczewo, Rytele Święckie, Maleszewo, Izdby, Treblinka, Złotki oraz Świeykowo. (...) Z punktu widzenia etnicznego ludność parafii stanowili zasadniczo Polacy przybyli z Mazowsza. Niemniej jednak są przypuszczenia, że niektórzy osadnicy Treblinki, którzy przybyli tu na przełomie XV i XVI wieku, mają korzenie na Rusi Kijowskiej. Ponadto Bojary — jak sama nazwa wskazuje - to szlachta wschodniego pochodzenia.
Tereny te zamieszkiwali również Żydzi, którzy koniec XVI wieku sprowadzali się do różnych wiosek, gdzie najczęściej zajmowali się handlem. Mieszkańcy Prostyni oraz okolicznych miejscowości od wieków są zasadniczo wyznania rzymskokatolickiego. Wyjątek stanowili Żydzi, wyznający religię mojżeszową. W drugiej połowie dziewiętnastego stulecia liczba Żydów wzrosła do ponad dwustu osób. Zawsze jednak stanowili mniejszość w parafii liczącej około cztery tysiące wiernych. Mieli swą niewielką szkołę, z braku synagogi połączoną z miejscem modlitwy. Przykładem ich asymilacji w środowisku jest fakt, że kiedy biskupi przybywali do parafii, wraz z ludnością katolicką witały ich z szacunkiem także osoby wyznania mojzeszowego. Podczas II wojny świa­towej niemalże wszyscy Żydzi z okolicy zginęli w obozie w Treblince. Od tego czasu na terenie parafii me mieszkają przedstawiciele wyznania mojżeszowego. Poza tym w dziejach parafii od XIX wieku było zaledwie kilka osób prawo­sławnych i protestantów. Po II wojnie światowej na jej teren przybywali świadkowie Jehowy. Początkowo nie zdobywali posłuchu na terenie parafii Prostyń. Po pewnym jednak czasie niektórzy zdecydowali się wstąpić w ich sze­regi. W 1995 roku czternaście osób deklarowało się jako świadkowie Jehowy. Poza osobami należącymi do wspomnianych wspólnot religijnych, pozostali mieszkańcy wiosek należących do parafii Prostyń to katolicy. Charakterystykę ich religijności zanotował jeden z dziekanów w protokole wizytacyjnym: „para­fianie prostyńscy są dobrymi katolikami: w dni świąteczne tłumnie uczestniczą W nabożeństwach kościelnych, licznie przystępują do Sakramentów Św.”. Chociaż słowa te zostały zapisane w 1938 roku, można je odnieść także do czasów współczesnych. Na terenie parafii Prostyń było kilka rodów mających znaczne posiadłości ziemskie. Do połowy XV wieku włości w Swiejkach, Prostym i Treblince mieli Swiejkowie. Po nich przejęli te ziemie Prostyńscy. W XVI wieku niektórzy ze Swiejków opuścili swe gniazdo rodowe i przenieśli się do Ciechanowca, inni weszli w koligacje rodzinne z Prostyńskimi. Na początku XVI wieku przyszli na te ziemie Suchodolscy i osiedli w Kiełczewie, mając jednocześnie swe włości w Kutaskach, Wólce Okrąglik, Treblince, Złotkach, a także w Prostym. Po potopie szwedzkim Prostyńscy opuścili rodzinne ziemie. Część rodziny wywędrowała do Birczy (Biercza) k. Przemyśla, a inni ruszyli na północ. Do początku XIX wieku pozostali tu Suchodolscy. Przez koligacje rodzinne ich włości stały się własnością Szremerów, Łagiewnickich, a później Mikutowiczów. Prostyńscy i Suchodolscy — to dwa główne rody osiadłe na terenie parafii. Oprócz nich uprawiała tu swe ziemie także drobna szlachta. Miejscowości należące do parafii były szlachecko-włościańskie, ze znaczną przewagą włościan, i tego przykładem są takie miejscowości jak: Kiełczew, Orzełek, Kutaski (Poniatowo), Prostyń, Treblinka oraz Wólka Okrąglik. 

Statystykę ludności na przestrzeni XVIII-XX wieku przedstawia pon tabela:

Mieszkańcy poszczególnych wiosek parafii Prostyń:
	1745 r.	1827 r.	1924 r.	1995 r.	2004 r.
Miejscowość	Liczba osób	Liczba domów/ osób	Liczba domów / PI.* / Ż**	Liczba osób	Liczba osób
Bojary	nie istn.	2/34	23/132/0	96	91
Grądy	nie istn.	nie istn.	46/232/7	273	256
Kielczew	58	30/354	116/660/20	724	741
Majdan Kiełczewski	nie istn.	6/52	-	63	41
Orzełek	-	14/94	53/292/0	306	260
Kutaski-	37	18/ 151	43/242/11	210	208
Poniatowo
Prostyń	38	28/221	102 / 669/136	859	825
Rytele Swięckie	205	55/384	79/468/32	340	350
Treblinka	29	18/ 133	47/276/0	284	275
Wólka Dolna	nie istn.	I / 10	15/86/0	88	79
Wólka Okrąglik	100	19/ 163	55/354/0	303	342
Złotki	-	14/ 107	91 /468/72	384	314
Razem	467	205 /1703	670/3879/271	3930	3782
PI.* - Polacy Ż** -  Żydzi